اسطوره و ایین

انسان همواره در پی کشف رموزی است، تا به مدد آن بتواند بر جهان پیرامونش چیره شده اسرار آنرا درک نماید و برتری خود را در مقابل طبیعت و گیتی به اثبات رساند.

 به یقین می توان گفت اساطیر این تلاش بی وقفه آدمی را به سبب اثبات برتری خویش ارج می نهند، شوپنهاور معتقد است «کره زمین میوه ای بهتر از انسان تمام عیار ندارد». اسطوره تاریخچه زندگی  بشری است، نماینده تداوم حیات یک ملت و جلوه‌ای نمادین از موجودات فوق طبیعی و به طور کلی جهان شناختی یک قوم به منظور تفسیر خود از هستی است. انسان در اسطوره خود را می جوید. از دید «ژیل پلازیG.plazy» انسان جانوری غریب است که مدام از خود می پرسد جهانی که در آن به سر می برد، چگونه جهانی است، او که همواره در پی یافتن چشمه جوشان رمزهاست، عاقبت آنرا در اساطیر که بازتابی از خود اوست می یابد. چنانکه « گاستون باشلار  G.Bachelard» می گوید «آدمی، صحنه بازی رمزهاست». و به زعم «میرچاد الیاده M.Eliade» اساطیر کشف سرمشق های نمونه وار همه آئین ها و فعالیتهای معنی دار آدمی است. انسان به مدد رمزگشایی اساطیر تکامل یافت و آنگاه تمدنهای بشری را بنا نهاد به راستی این جهان نامیرا و بدون مرگ اساطیر، تجلی خواست ها و آرزوهای بشر میرا و فانی نیست؟

 پاسخ به چنین سوالی همواره دغدغة اندیشمندان و پژوهشگران عرصه دانش بشری بوده است، تاریخ اسطوره شناسی سراسر عبارت بوده است از فرود آوردن تدریجی خدایان از عرش آسمان به فرش زمین و جستجوی ریشه توهمات اساطیری در قلب انسان و آنچه در این خصوص مهم به نظر می رسدآنکه اساطیر ما را به «خودشناسی» سوق می دهند. « لینهارت M.leenhardt‌»  می گوید «اسطوره ادراک شهودی وحدت انسان و جهان است و با تمام وجود حس می شود، گروه دیگری از محققان ضمن اعتقاد به سرشت توجیهی اساطیر معتقدند که اساطیر گونه شفاهی آئین‌ها محسوب می شوند به عبارت دیگر، اسطوره متنی را که خواندن آن هنگام برگزاری آئین ها ضروری است، در بر می گیرد و آئین ها در نهایت چیزی جز اعمال جادویی که از معتقدات جوامع ابتدایی سرچشمه می گیرند، نیست. اما در بسیاری از موارد اسطوره آغازها و بدایتها و چگونگی آفرینشهای نخستین را باز می گوید. روژه باستید R.Bastide معتقد است «هر آئین از سرگیری یا تجدید چیزی است که در زمان آغازین روی داده است، چرا که تاریخ میان دو اسطوره آفرینش و اسطوره پایان جهان یا رستاخیز قرار دارد. مثلا دگردیسی های نباتات و دور فصول را به معقو له ای تبدیل می کنند که مرگ و رستاخیز ایزدانی چون، دیونیزوس Dionysus خدای مستی و شراب یونان و ازیریس osiris خدای رستاخیز و نماد چرخه زایش در مصر و دموزیDemous خدای برکت و بارورکنندگی در اساطیر سومری صورت مثالی هرمرگی و بعثتی می باشند. به این طریق برای بیان مرگ و رستاخیز دوباره ایزدان، آئین ها شکل می گیرند و کم کم از درون آن مذاهب پدید می‌آیند. در اغلب اسطوره های جوامع مختلف بیش از هر چیز با مسائلی نظیر آفرینش، طبیعت، انسان و دخالت خدایان در سرنوشت انسان و رستاخیز مواجه می شویم، پس در آثار ادبی کهن کمتر می توان به اثری برخورد که مذهبی نباشد.